Işıkçıların yayın organı Türkiye gazetesi muharrirleri Meryem Aybike Sinan ve Atilla Yayla, toplumsal medya platformu Instagram’a getirilen erişim pürüzü kararı hakkında niyetleri ile karşıt düştü. Meryem Aybike Sinan, kararı destekleyerek “Son vakitlerin en hoş ve en şık kararıydı” dedi. Atilla Yayla ise karar ile ilgili olarak, “Türkiye’nin Instagram’a yönelik tenkit ve telaşlarının birçoklarına katılıyorum. Fakat, bu sıkıntıları çözmenin yolu, toplumsal medya platformuna erişimi genel olarak engellemek olamaz. Öbür tahlil yolları aranmalı ve bulunmalı” dedi.
Meryem Aybike Sinan’ın ‘Instagram hiç açılmasın’ başlıklı yazısı şöyle:
“Son vakitlerin en hoş ve en şık kararıydı…
Kıyameti koparanlara bakmayın siz, onların sıkıntısı öbür. Güzel olan tüm kararlara sert reaksiyon verirler. Güya 20 yıl evvel bizim hayatımızda toplumsal medya vardı! Güya toplumsal medya bize olağanüstü hasletler getirdi!
Sosyal medya bu ülkenin hayatına girdi gireli biz mahrem denen ar, haya kavramlarını rafa kaldırdık. Utanma hislerini unuttuk. Tevazu, zarafet, sır, acıma, merhamet etme, vicdan kavramlarını hiçe saydık. Nerede bir kötülük varsa kaldırdık peçesini!
Sosyal medya sosyolojimize o denli ziyanlar verdi ki bütün dünya gelip kapımıza dayansaydı bu kadar ziyan göremezdik. İçeriden ve sessizce o sosyolojik ihtilal gerçekleşti. Artık geriye dönmek mümkün müdür bilemiyorum.
Anadolu’nun en ücra kasabasındaki bayanlarımız “kanalım var”, “hesabım var” diye hava atıp birbirlerini tetikliyorlar. Tekrar meskenlerinin içini milyonlara açıp mutfaklarında yemek pişirip o mecralarda paylaşarak güya para kazanıyorlar!
Oysa meskenimiz mahremimizdi. Konutumuz mutfağımız bize özeldi. Bayanlarımız ki dört tarafı duvarla çevrili serin bahçelerde meskenlerinin mahremini gizler, mahalleli bile orada olup biteni bilmez ve her meskenin sırrı kendi içinde kalıp kaybolurdu. Artık herkes bir sinema yıldızı havasında kendini gösterme peşinde.
Sosyal medya bizi bize unutturdu. Biliyorum bu yazıma beğeniden çok tenkit yağacak. Yağsın. Yanlış olana ortak olacak değiliz, yanlışı doğrulayacak da değiliz. Toplumsal medya aile hayatımıza konmuş bir bombadan farksızdır. Mahkeme salonlarına bilhassa aile mahkemelerine bir gidiniz ve görünüz. Toplumsal medya nedeniyle bir formda bitmiş evliliklerin bin çeşit kıssasını duyarsınız.
TikTok denen mezbelelikte, Instagram’da ve başkalarında ne berbatlıklar uzunluk geziyor hiç kimse görmüyor mu? Bayanların bedenlerini göstererek para kazanması hiç kimseye garip gelmiyor mu? Filtre kullanarak bin biçime giren bayanlarımızın kızlarımızın o garip halleri hiç kimseyi rahatsız etmiyor mu?
Çığırından çıkmış bu sosyolojik yıkım, bir beni mi rahatsız ediyor sanki? Neden herkes ne kadar demokrat olduğunun altını çizme yarışına girmiş? Bizim kıymetlerimiz gitti, bizim sosyolojimiz büyük bir zelzele yaşıyor, bu neden konuşulmuyor?
Sosyal medya bizim insanımıza güzel gelmedi. Toplum, toplumsal medya nedeniyle çok önemli bir imtihandan geçiyor. Aileler huzursuz. Meskende bayan kocasının toplumsal medyada biriyle yazışıp yazışmadığını merak ediyor, iş yerinde koca meskendeki karısının toplumsal medyada ne yaptığını! Genç kızlar evlenecekleri adamları artık bu mecralarda arıyorlar! Her genç erkeğin ajandasında sayısız yedek var! Aldatılma, ihanet, güvensizlik aldı başını gidiyor. Beşerler aslında mutsuz… Toplumsal medya olmasa ne olur? Bizim ninemiz toplumsal medya mı kullanıyordu? Dedemiz toplumsal medya fenomeni miydi?
Sosyal medya insanımızı hoş avutuyor! Kitap okumak yok, düşünmek yok. Kes yapıştır, kulaktan dolma söylentileri yay, üzerine ekle, iftira et, hakaret et, palavra söyle, bu yolla fenomen ol! Hoş avuntu değil mi? Sonra mı? İç huzursuzluğu, güvensizlik, mutsuzluk, pişmanlık, suça karışmış olma korkusu vs. Toplumsal medya avutmuyor, hasta ediyor aslında.
Instagram kapatılmış/mış! Darısı oburlarının başına.
Devleti yönetenler toplumu bu derece makus etkileyen bu mecralardan sorumludur. Bu ağır bir vebaldir. Keşke Instagram merhum İsmail Heniyye ile ilişkilendirilmeden kapatılsaydı. Keşke TikTok ve başkaları de kapatılsaydı. Ve hiç açılmasaydı. Bunun antidemokratik tarafı yoktur bana nazaran. Ülke sosyolojisini düşünen bir hükûmet rahatlıkla bu kararı alabilmelidir, almalıdır.
Bu çok önemli bir vebaldir…
Bizden hatırlatması…”
Atilla Yayla’nın ‘Insatgram yasağı neden yanlış?’ başlıklı yazısı ise şöyle:
“Türkiye toplumsal medya platformu Instagram’a erişim yasağı uygulamaya başladı. Bu, hâliyle, toplumsal medya ve tabir özgürlüğü tartışmalarını tekrar gündeme getirdi. Toplumun bir kesiti, Instagram’ın yanlışlarını hiç lisana getirmeksizin, yasağı eleştirdi, bu yasağın sansür uygulama manasına geldiğini ve söz özgürlüğüne alışılmamış olduğunu ileri sürdü. Diğer bir kesim ise asıl sansür uygulayanın Instagram olduğunu söyleyerek, toplumsal medyanın özelliklerine dikkat etmeksizin, Türkiye’nin yaptığını haklı, gerekli ve işe fayda buldu.
Tartışma, HAMAS’ın siyasi lideri Heniyye’nin İsrail tarafından alçakça bir suikast ile öldürülmesine reaksiyon olarak Heniyye ve Filistin lehine paylaşımların ve başsağlığı dileklerinin Instagram tarafından engellenmesi, yanılgı silinmesi üzerine ortaya çıktı. Instagram’ın bu tavrından rahatsız olan Türkiye uygulamaya ulaşımı engelledi. Instagram’ın bu tavrıyla eski ve şimdi tam olarak çözülmemiş sorunları de karıştırarak, bu dev toplumsal medya platformunun Türkiye kanunlarına uymakta isteksiz olduğu ve mesela vergi ödemekten kaçındığı yolunda, birden fazla haklı şikâyetlerde bulundu.
İfade özgürlüğü bir klasik insan hakkı. Toplumsal medya ve söz özgürlüğü sorunu ise nispeten yeni. Bu bahiste şimdi tam olarak aşikâr ve oturmuş kurallar yok. Toplumsal medya platformları, meselâ AB üzere, güçlü ve kendi kültürüne yakın gördüğü Batılılara karşı uyumlu ve itaatkâr davranmaya çalışırken Türkiye üzere nispeten zayıf ve öteki kültür kodlarının hükümran olduğu ülkelere karşı kayıtsız hatta buyurgan. Pahalı yüksek lisans öğrencim Tuğba Pusa bu bahiste çok başarılı bir çalışma yaptı. Yakında Liberte Yayınları tarafından basılacak olan bu eser probleme bakışta okuyucusuna yeni ufuklar kazandıracak nitelikte. Pusa ayrıyeten bahis hakkında şimdiki bir gazete yazısı da yayınladı.(*)
İfade özgürlüğü, genel olarak devlet ile vatandaşlar ortasındaki münasebetler çerçevesinde ele alınır. Devletin vatandaşların görüş ve kanaatlerini açıklamasını engellemesi tabir özgürlüğüne muhalif görülür. Bu birçok vakit böyledir. Ancak toplumsal medya olayı öbür boyutlar taşıyor. Her şeyden evvel bunlar özel şirketler. İkincisi, bu platformlarda hesap açıp açmamak büsbütün bireylerin inisiyatifine bağlı. Hiç kimsenin bir hesap açmak için zorlanması kelam konusu değil. Üçüncüsü, bu platformların alternatifleri var. Gerçekten birtakım insanların çabucak her platformda bir hesabı varken kimi beşerler ise yalnızca tek platform üzerinden paylaşım yapmakta. Münasebetiyle, burada karşımıza çıkan sorun özel şirketlerin yayını yahut paylaşımı engellemesinin bir söz özgürlüğü ihlali teşkil edip etmeyeceği. Dördüncüsü, bu yasağın Instagram’la tıpkı halde düşünmeyen hatta Türkiye hükûmetinin tasalarını ve tenkitlerini paylaşanların da bir manada cezalandırılması manasına geleceği. Beşincisi, yasağın, Instagram’ı, tabir yerindeyse, dize getirip getirmeyeceğinin kuşkulu olması. Bütün bu sebeplerle Instagram’a erişim yasağı koymanın yanlışlı bir tavır olduğu kanaatindeyim.
Türkiye’nin Instagram’a yönelik tenkit ve telaşlarının birçoklarına katılıyorum. Lakin, bu sıkıntıları çözmenin yolu, toplumsal medya platformuna erişimi genel olarak engellemek olamaz. Öteki tahlil yolları aranmalı ve bulunmalı.”