Van Gölü’nde yaşayan ve endemik tek balık tipi olan İnci Kefallerinin göçü sürüyor. 15 Nisan-15 Temmuz tarihleri ortasında avlanması yasaklanan İnci Kefali, gölün tuzlu ve sodalı suyundan çıkarak, 12 başka noktadan dökülen akarsulara yumurtalarını bırakıyor. İnci Kefalleri bu yıl da yumurtalarını bırakmak için yaklaşık 1 ay evvel göçe başladı. Her yıl birebir tarihlerde milyonlarca balığın bu güçlü göçünün ağır olarak görüldüğü Erciş ilçesindeki Erdiş Balık Bendi olarak bilinen alanda, beşerler balıkların kuvvetli seyahatine tanıklık ederek ortaya çıkan görüntüleri görüntülüyor. Bu yıl suyun debisinin düşük olması, kuraklık, global ısınma bununla birlikte bölgede tesirli olan Hidroelektrik Santral (HES) projelerinin varlığı nedeniyle balıkların şöleni eski yıllara nazaran sönük geçiyor.
‘SU DÜZEYİ DÜŞTÜ, BALIKLAR AZALDI’
Mezopotamya Haber Ajansı’nda yer alan habere nazaran, her yıl Balık Bendi’ni ziyarete gelen yurttaşlardan Tarkan Bozdemir, su düzeyinin geçen yıllara oranla düştüğünü ve balık sayılarında önemli bir azalışın olduğunu söyledi. Bozdemir, “Bu yıl hem su düzeyi düşük hem de balıklar azalmış. Bunun en değerli nedeni, Zilan Çayı üzerinde kurulan HES’tir. Ülkede aslında önemli bir kuraklık var. Wan ve ilçelerinde ağır yağış ve kar olmasına karşın bu yıl derelerde su yok. Yapılan HES’ler, tabiata büyük bir ziyan veriyor. Bu, Van’a yapılmış en büyük ihanettir. Balık Bendi, doğal hoşlukları açısından içinde bulundurduğu endemik balık çeşidi olan İnci Kefali ile ender bulunan bir yerdir. Buna dair biran evvel tedbir alınmalı” dedi.
‘İNCİ KEFALİ’NİN ORGANİZMASI ETKİLENİYOR’
Çevre Tarihi Yapıtları Müdafaa Araştırma ve Geliştirme Derneği (ÇEV-DER) Van Şubesi Başkanı Ali Kalçık ise, Van ve ilçelerinde bulunan 102 akarsu ve derenin, kuraklık ve debilerinin düşük olması nedeniyle kuruduğunu söyledi. Kalçık, “Bölgedeki bütün dere ve akarsuların taşkın durumunda olması gerekirken, bugün 102 tane akarsuyun debisi düşük ya da kurumuş. Örnek vermek gerekirse; Van’da bulunan Sarımehmet Barajı’nın su düzeyi yüzde 20’lerin altında; Çelebibağı’nda göl 5 metreye kadar çekilmiş. Global iklimden kaynaklı çok önemli bir tehdit var. Wan Gölü’nün etrafındaki bütün sulak alanların kuruması, sazlıkların kuruması, gölde yaşayan canlı organizmayı önemli biçimde tehdit ediyor. Mayıs’ın ortasındayız, dere ve akarsularda suların taşkın durumunda olması gerekirken, sular büsbütün çekilmiş. Balıkların göçü olsa bile, geri dönüşler noktasında önemli bir sorun yaşanacak” diye belirtti.
HES’LERİN OLUMSUZ ETKİSİ
Küresel ısınmanın canlı hayatını olumsuz etkilediğini vurgulayan Kalçık, İnci Kefali’nin“üreme” periyodunda yaşadığı su krizinin tehlikeli olduğunu söyledi. Kalçık, şöyle devam etti: “Balıklar üreme devrindeyken, su krizinin olması balıkların yok olacağını gösteriyor. Yıllardır sularımızı yanlışsız biçimde kullanmıyoruz. İnci Kefali’nin yok olması, ekonomik manada Van’ın sembolü olma noktasında, turizm ve doğal hoşluklar açısından büyük bir kayıp olur. Balıkların oksijensiz kalmasında ve kuraklığın yaşanmasında Zilan Deresi ve Bendimahi Çayı üzerinde yapılan HES’lerin tesiri büyüktür. Sulardaki oksijenin azalması, balıklara can suyunun verilmemesi, suyun kirlenmesi doğal ömrü büyük oranda etkiliyor.”
‘DOĞAYA HASSAS OLMALIYIZ’
Devlet Su İşleri’nin (DSİ) balıkların kuşağını devam ettirebilecek kadar su sağlaması gerektiğinin altını çizen Kalçık, şu çağrıyı yaptı: “DSİ suyu kapitalist anlayışıyla üretip satıyor. Balığın jenerasyonunu devam ettirebilecek kadar su verilmeli ve sağlanmalı. Daha düne kadar Kurdistan’da su açısından güçlü olan bölgemiz, su yoksulu bir pozisyona geldi. DSİ, ‘Su benim ve ben suyu satarım’ diyor. Bu türlü yırtıcı ve ilkel bir anlayışın hâkim olduğu bir nizamda yaşıyoruz. Bireylerden başlayarak, suya ve su kaynaklarına erişim noktasında hassas olmalıyız. Devlet, yırtıcı kapitalist anlayıştan uzaklaşıp suyun herkese kullanılabileceği tarafında yardım etmeli. Bütün bölümler su noktasında hassas olmalı. Bizler tabiatın sahibi değiliz. Tedbir alınmazsa, önemli sıkıntılarla karşılaşacağız.” (HABER MERKEZİ)